Các Mác và Chủ nghĩa tận thu

Trong giai đoạn phát triển đầu tiên của chủ nghĩa tư bản, người ta đã thảo luận nhiều về "Luận thuyết con bò sữa“, người nói phải tận thu vắt sữa con bò mỗi ngày cho thật nhiều mới có sản lượng tối đa; người khác bảo phải nuôi nó cho khỏe để có thể cho sữa trong thời gian dài nhất.

Trường phái đầu - Chủ nghĩa tận thu - là một trong những nguyên nhân khiến Các Mác viết lý thuyết về sự bần cùng hóa giai cấp vô sản, và sự tất yếu của cách mạng vô sản. Trường phái còn lại, cùng với những nguyên nhân khác, đã buộc chủ nghĩa tư bản rừng rú phải thay đổi một cách căn bản để cùng chung sống trong chế độ Xã hội Dân chủ phương Tây ngày nay.

Có vẻ như chúng ta đang phải đối diện với sự trở lại của Chủ nghĩa tận thu? Phí chồng phí giao thông phi lý đến mức "cùn“; thuế thu nhập cá nhân bất hợp lý, không theo kịp lạm phát, không chú ý đến nhu cầu bảo đảm nhu cầu sống tối thiểu; đủ các loại phí mà người ta có thể nghĩ ra để thu tiền con trẻ, học sinh, sinh viên đến trường; đủ loại chi phí khi phải đến bệnh viện; v..v và v…v

Hậu quả của Chủ nghĩa tận thu ai cũng biết. Chắc chắn không ai muốn có nó. Nhưng, ngay cả chỉ là ấn tượng, cảm giác về sự tồn tại của thứ chủ nghĩa này cũng đã gây hậu quả rất nghiêm trọng và cần phải được nhanh chóng xóa bỏ.

Phần lớn các qui định về phí giao thông được ban hành có cơ sở pháp lý từ cấp cao nhất. Nhưng rõ ràng chúng có tính chất tận thu và không hợp lòng dân. Phải có một cơ sở pháp lý để hủy bỏ hoặc sửa đổi những qui định hợp pháp như vậy. Chúng ta vẫn chưa xây dựng được những cơ sở pháp lý đó. Đây cần là nhiệm vụ của sửa đổi Hiến pháp lần này. Trong Hiến pháp phải có những qui định có giá trị chung cao nhất làm mục tiêu và giới hạn cho mọi hành vi sử dụng quyền lực nhà nước, để có thể vận dụng chúng mà hủy bỏ các qui định của chính phủ dù đó là những qui định hợp pháp theo luật lệ hiện hành, nhưng không phù hợp với những giá trị chung của Hiến pháp. Nếu Hiến pháp qui định và công nhận phẩm giá của con người là bất khả xâm phạm, thì chắc chắn những qui định thuế thu nhập cá nhân nào khiến người dân sau khi nộp thuế không còn đủ tiền để đáp ứng nhu cầu sinh hoạt tối thiểu hàng ngày sẽ phải bị hủy bỏ. Khi Hiến pháp công nhận và bảo vệ quyền tự do đi lại, quyền tự do hoạt động kinh doanh, thì mọi loại phí giao thông-dù được ban hành hợp lệ-có ảnh hưởng nghiêm trọng đến quyền tự do lưu thông cá nhân, hay quyền tự do kinh doanh (khiến người ta sợ chi phí giao thông cao mà không muốn kinh doanh nữa) cũng sẽ bị hủy bỏ.

Tất nhiên, những giá trị tốt đẹp bảo vệ, bảo đảm phẩm giá con người cùng các quyền tự do cá nhân trong Hiến pháp sẽ không bao giờ được tôn trọng và thực thi đến nơi đến chốn, nếu các cơ quan thực thi quyền lực nhà nước có thể lý giải áp dụng Hiến pháp một cách chủ quan, tùy tiện mà không bị Tòa Bảo Hiến - một cơ quan hiến định độc lập - giám sát, kiểm tra buộc họ phải tôn trọng, phải lý giải áp dụng đúng đắn Hiến pháp.

Bất cứ qui định nào của chính phủ cũng được nhiều phía xăm xoi và ai cũng có lý của mình. Đó là điều bình thường. Điều bất thường trong một nhà nước pháp quyền là ở chỗ: quyết định sau cùng về sự đúng sai của chính sách, qui định của chính phủ, không dựa trên cơ sở điều luật được Tòa án phán quyết, mà do cấp trên trong hệ thống chính phủ quyết định. Để khắc phục tình trạng nghiêm trọng đã thành thông lệ này của ta hiện nay, phải mở rộng hơn nữa phạm vi các quyết định, hành vi quản lý nhà nước mà người dân có quyền khởi kiện hành chính. Trước mắt, đối với những chính sách, qui định ảnh hưởng trực tiếp đến đời sống người dân, nên lập tòa án hành chính đặc biệt xử ngay, nếu có một số lượng xác định người dân cùng ký đơn kiện, chẳng hạn nếu được ít nhất 1000 người ký.

Người dân chắc chắn sẽ vui lòng nộp thêm các loại thuế, phí, nếu họ biết chắc đó là vì quyền lợi của chính mình. Nếu không thể áp dụng được cho toàn bộ, thì trước mắt đối với những loại thuế, phí nhậy cảm gây nhiều tranh cãi, cần tuân thủ nghiêm ngặt nguyên tắc công khai, minh bạch. Thu bao nhiêu, dùng vào việc gì và ai là người giám sát, ai là người kiểm tra quyết toán đều phải công bố cụ thể cho người dân biết trước khi thực hiện.

Làm được vậy, chắc hẳn những nghi ngại về sự tồn tại của một thứ chủ nghĩa tận thu sẽ nhanh chóng biến mất.